Tekneyi Sezona Hazırlamak

26 Mar Tekneyi Sezona Hazırlamak

Yılın en güzel zamanı bahar ayları geldi. Doğanın uyanma, bizlerin de tekneyi sezona hazırlama zamanımız. Gelin sezona sorunsuz merhaba demenin yollarına beraberce bakalım.

 Büyük bir kısmı evlerde kapalı kalarak geçen kış aylarının sonuna geldik. Denizden ve teknelerinden uzak kalan denizciler artık gün sayıyorlar. Uyanan doğa ile birlikte, çekek yerlerinde hummalı çalışmalar başlayacak ve tekneler suya ilk indikleri gündeki güzelliklerine tekrar kavuşarak adeta kuğular gibi maviliklerde süzülecekler. Her sezon öncesi bu tatlı telaşın yaşandığı çekek yerleri bu sene geçtiğimiz yıllara nazaran daha kalabalıklar. Pandemi sebebiyle geçtiğimiz yıl kara bakımları ertelenen birçok teknenin bu sene karaya alınması yoğunluğun temel sebebi. Teknemiz Mia’yı dört yıl aradan sonra karaya alacağımız için bizim de planlarımız etkileniyor.

“Dört sezon denizde ne yaptınız? Bu teknenin zehirlisi, tutyası ne oldu?” dediğinizi duyar gibiyim. Sorularınızın cevabı yakında hazırlayacağım “Copper Coat ile 10 Yıl” başlıklı yazıda yer alacak. Konumuza dönelim ve bir tavsiye paylaşalım. Henüz kara bakımınızı planlamadıysanız, bu olağandışı yoğunluktan olumsuz etkilenmemek için elinizi çabuk tutmanızda fayda olabilir.

Blog’umuzda ve MotorBoat & Yachting dergisinin 2020 Aralık sayısında “teknelerimizi kışın yıpratıcı etkilerinden koruma yollarına” değinmiştim. Bu yazıda ise tekneyi sezona hazırlamak ve kışlama sonrası yaza sorunsuz bir şekilde merhaba demenin yollarına göz atacağız. Tulumları giyelim, kolları sıvayalım.

TEKNEYİ SEZONA HAZIRLAMAK

Teknede yaşam ve tekne bakımı bir çok farklı konuda bilgi sahibi olmayı talep eder. Tekil olarak bakıldığında teknede yapılacak işler çok karmaşık görünmeyebilir. Fakat sezon öncesi ve sonrası toplu olarak icra edilmeleri gerektiğinde durum farklı hal alabiliyor. Kışlama öncesi hazırlıklara değindiğim yazıda, yapılacakları sıraladığınız bir liste oluşturmanızın faydasından bahsetmiştik. Bu listeyi oluşturduysanız, size sezon başında tersine çevrilmesi gereken uygulamalar konusunda bir referans oluşturacaktır. Fakat en doğrusu sezon öncesi gerçekleştirdiğiniz rutin işler için de ayrı bir iş listesi oluşturmanız olacaktır.

Havacılıkta kullanılan checklist – kontrol listesi mantığını, yaptığınız tüm rutin ve karmaşık işler için kullanmanızı ne kadar tavsiye etsem az. Bir defa vakit ayırarak hazırlanan bu tip listeler, size defalarca zaman kazandıracaktır. Gözden kaçan bir detayın verebileceği büyük zararlardan da koruyacaktır.

Soğuk bir bölgede kışlama yaptıysanız ve don riskine karşı önlemler aldıysanız, motor ve su tesisatınızı tekrar kullanmadan kontrollerinizi gerçekleştirin. Hatırlarsanız motor bakımlarımızı, kirli yağ ve yağ filtresinin korozyona sebep olmasını önlemek için kışın yapmış, sadece impelerimizin değişimini ise sezon başına bırakmıştık. Bu önerileri takip ettiyseniz impeler değişiminizi yapın. Sonrasında motor sıvılarının, akü voltajının, kayış gerginliklerinin, vanaların ve hortumların genel kontrolüyle birlikte motorunuz yeni sezona hazır olmalı. Uzun süre kullanılmayan motorun altında yağ birikintisi var ise kesinlikle göz ardı etmemeli ve sebebini tespit etmelisiniz.

GİZLİ KAHRAMANI İHMAL ETMEYİN

Teknelerde üstlendikleri önemli görevlerine rağmen, arıza yapmadıkları sürece hak ettikleri ilgiyi görmeyen ırgatınızı sezon öncesi kontrol edin. Kışlama öncesi bakımlarını yapmadıysanız şimdi tam zamanı olacaktır. Zincirinizi, çapanızı ve bağlantı ekipmanlarını paslanma ve korozyona karşı gözden geçirin. Farklı metaller içeriyorlarsa zincirin çapaya bağlandığı ucunda incelme olup olmadığını kontrol edin. Varsa incelen baklayla birlikte birkaç komşu baklayı keserek atın.

İpucu: Bu ve benzeri metal kesme işlemlerini mümkünse asla tekne üstünde yapmayın. Kesilecek parça tekneden uzaklaştırılamıyorsa, kesim sırasında ortaya çıkacak metal çapaklarını karşı çok iyi önlem alın. Aksi takdirde çapaklar kor haldeyken jelkot yüzeylere saplanır ve kısa sürede paslı noktalara dönüşürler. Siz dikkatli olsanız dahi bağlama yerindeki yan komşunuz veya özensiz bir usta sebebi ile bu sorun ile karşılaşabilirsiniz. Bu paslı noktalardan kurtulmak için Jelkot pastasına başvurabilirsiniz. Yeterli gelmemesi durumunda oksalik veya fosforik asite de başvurulabilir. Bu lekelerin kaymaz dokuya sahip yüzeylerden temizlenmesi ise maalesef bir hayli zordur.

TEKNE ALTI

Kışlamayı denizde yaptıysanız ve sezon öncesi teknenizi kara bakımına alacaksanız sizi bekleyen rutin işlemler olacaktır. Fakat mevcut zehirli boyanız etkinliğini sürdürüyorsa ve karaya çıkmayacaksanız tutyalarınızın durumunu tekne altına dalarak gözden geçirin. Pervane kanatlarınızda, şaft veya sail drive’da kekamoz olup olmadığını kontrol edin. Zehirli boyanızda kabarmalar ve dökülmeler olmadığından, vanalarınızın sualtı çıkışlarının açık olduğundan emin olun.

YELKENLER VE ARMA

Yelkenlerinizi kış aylarında korumak için tekne üzerinde bırakmak yerine, yıkamak ve gerekliyse onarımları sonrası uygun şekilde depolamanız gerektiğinden bahsetmiştik. Ancak buna fırsat bulamadıysanız yelkenlerinizde yıpranma veya hasar belirtisi olmadığından emin olun. Yelken hasarlarını erken tespit etmek ve onarmak çok önemlidir.

Armayı korozyon belirtileri açısından incelemeyi ihmal etmeyin. Makara, araba, tambur gibi hareketli parçaların temizliklerini yaptıktan sonra uygun yağlarla yağlayın. Bakıma rağmen sert veya zor çalışan donanımlar var ise onarın ya da yenileriyle değiştirin. Halatlarınızı kontrol edin, yıprananları uygun özellikte ve çapta halatlarla yenileyin. Kışlama hazırlıklarında, depolama öncesi tatlı suyla yıkamadıysanız halatlarınızı sezon öncesi yıkayın ve kurutun. Direk ve arma ayarlarınızı kontrol edin. Seyir elektroniklerinizin ve fenerlerinizin sorunsuz ve doğru şekilde çalıştığından emin olun.

GENEL TEMİZLİK

Kış aylarının tekneler üzerinde bıraktığı hatıraları silmek için sezon başında detaylı bir temizlik olmazsa olmazdır. Temizlik sırasında açtığınız her depolama alanında karşınıza çıkan ihtiyaç fazlası, tarihi geçmiş ürün ve malzemeyle vedalaşarak bahar temizliğinizi avantaja çevirebilirsiniz. Özel bir dikkat göstermediğiniz takdirde bu tip malzemeler yıllar içinde birikirler. Bir noktadan sonra da esasen ihtiyaç duyulan malzemelere yer bırakmayabilirler.

Özellikle manuel tuvalet pompaları uzun süre kullanılmadıkları süreler sonrasında sorun çıkarmalarıyla ünlüdür. Kış dönemi öncesi önlem almış olsanız dahi, yeni sezon öncesi elektrikli ve manuel tuvaletlerinize bakım yapmanızda fayda olacaktır. Üstelik bu bakım sizi sezonun ilk günlerinde tekne yaşamının en tatsız sürprizlerinden bir tanesinden koruyabilir. Güvertede, jelkot yüzeylerde oluşan lekelerin giderilmesinde kullanılan agresif temizlik kimyasallarının derzlere, yapıştırıcı malzemelere zarar verdiklerini ve ömürlerini kısalttıklarını unutmayın. Bu tarz malzemeleri mümkün olduğunca kullanmaktan kaçının. Kaydırmaz yüzeylerin temizliğinde cilalama özelliği olan malzemeleri tercih etmeyin. Su giderlerinin kış aylarında tıkanması yine sıklıkla karşılaşılan bir durumdur, bu sebeple açık olduklarından emin olun. Temizlik işleri size teknenizi detaylı olarak inceleme fırsatı sunar. Tespit ettiğiniz olumsuzlukları not almayı ve bunları gidermeyi unutmayın.

TİK BAKIMI

Teknenizin üstünde tik ve benzeri ahşap kaplı yüzeyler olabilir. Sezon öncesi bu yüzeylere bakım yaparak, hem ömürlerini uzatabilir hem de teknenize güzellik katabilirsiniz. Tikleri yıpranmış, incelmiş kaptanların sıklıkla bu yüzeylere ilgi gösterme gereği görmediğini gözlemliyorum. Oysa sezon başında yapılacak temizlik ve koruma ile çok yüksek olan yenileme masraflarını ertelemek, ayrıca görünümlerini iyileştirmek mümkündür.

Tik bakımını üç ana bölüme ayırabiliriz. Temizlik, onarım, koruma. Yüksek döviz kurları sebebi ile fiyatları el yaksa da, bütçeniz müsaade ediyorsa bu işlemlerde bilinen markaların ürünlerini kullanmanızı tavsiye ederim. Maalesef tekneyi sezona hazırlamak, yorucu olduğu kadar masraflı da olabiliyor.

Temizlik ile başlayalım. Geçmiş sezonun kiri ve yorgunluğu üstüne kış ayları boyunca açıkta kalan ağaç gözenekleri iyice kirle dolmuştur. Uygun temizlik malzemesi ve bol tatlı su ile tik yüzeyleri yıkayın. Liflerin aksi yönüne olacak şekilde, zarar vermeden fırçalayarak kirleri kusmalarını sağlayın. Yıkama sonrası yine bol tatlı suyla durulamayı ihmal etmeyin.

Tiklerin deniz suyuyla yıkanması tavsiyesini sıklıkla duyarsınız. Fakat bu uygulama tuz kristallerinin ağaç içine verdiği zararlar sebebiyle uzun vadede pişmanlığa sebep olur. Sadece tuzlu suyla yıkanan tikler yıllar içinde canlı renklerini kaybeder ve yüzeylerinde uzun çatlaklar ortaya çıkar. Tik ağacı doğal ortamında tuzlu suda yaşayan bir ağaç değildir. Tuzlu suya karşı dayanımı yüksek bir ağaçtır.

ADIM ADIM

Onarım aşaması ile devam edelim. Yıkama sonrası kuruyan yüzeyler ölü gri renkte ise ince olmak şartıyla ıslak zımparalamaya başvurabilirsiniz. Bu işlemi yaparken olabilecek en az aşındırmayla sonuç almayı hedefleyin. Zira kötü görüntüye sebep olan ölü yüzey, çoğunlukla ince bir üst tabakadır.

Öte yandan yıkama sonrası yüzeylerin rengi aşırı koyulaşabilir de. Bu duruma karşı “Brightener” adı verilen ürünleri kullanarak saniyeler içinde tiklerinizi tekrar altın sarısı renge kavuşabilirsiniz. Diğer uygulamaların askine bu aşama tamamen keyfidir. Kaliteli bakım malzemeleri, ağacın yapısına asgari zarar verecek şekilde formüle edilseler dahi bol su ile iyi bir durulama ihmal edilmemelidir.

Sırada son aşama olan koruma var. Tiklerimiz artık tertemizler, yüzeyleri ve renkleri neredeyse kusursuz. Fakat temiz ve açık gözenekleri ile bir o kadar da savunmasızlar. Önlem almazsak çok kısa süre tekrar eski hallerine dönmeleri kaçınılmaz. “Sealer” olarak tabir edilen ürünler bu aşamada imdadımıza yetişiyor ve tiklerinizin yüzeyinde bir koruma kalkanı oluşturmamıza imkan veriyorlar. Ancak “Teak Sealer” ile tik yağı farklı şeylerdir. Sealer sanılanın aksine tik yağı gibi yapışkan ve yağlı yüzeyler oluşturmaz. Kıyafetlerde leke bırakmaz ve kısa bir kuruma süresi sonrası yüzeylerin kullanımına izin verirler.

SON KONTROLLER VE DENİZE MERHABA

Tekneyi sezona hazırlamak ta finale yaklaştık. Artık son kontrolleri yapma ve denizle tekrar buluşma zamanı. Hidrofor ve sintine pompalarının sahip oldukları filtreleri temizleyin ve çalışmalarını denetleyin. Buzdolabının sorunsuz olarak soğutma yaptığından emin olun. Tam soğutma yapmayan buzdolapları gaz takviyesiyle kolayca hayata dönebilirler.

İpucu: Teknenizde analog termostatlı bir buzdolabınız var ise soğutma ısısının takibinde zorlanıyor olabilirsiniz. Mevsimler ile değişen dış sıcaklık değerleri, termostat ayarınızı sık güncellemenizi gerektirebilir. Piyasada uygun fiyat ile satılan dijital ekranlı termometrelerden edinerek dolap ısınızı düzenli olarak takip edebilirsiniz. Bu sayede bir arıza durumunu da kısa sürede tespit edebilirsiniz. Ölçüm yapan probun (ucun) dolap içinde herhangi bir yüzeye temas etmemesine dikkat edilmelidir.

Kışlamada kaldırdığınız can yeleği vb. güvenlik ekipmanlarını ait oldukları yerlere geri yerleştirin. Otomatik şişen can yeleklerinin tüplerini kontrol edin. Can salı, işaret fişekleri ve yangın söndürücülerin tarihlerinin gözden geçirin. Gerekli olanları yenileyin, sertifikalarının tam olduğundan emin olun. Güvenlik sebebiyle tekneden aldığınız belgeler varsa tekneye geri koymayı unutmayın. Bağlama kütüğü, telsiz ruhsatı ve tekne sigortanızın yenileme tarihlerini gözden geçirin.

Yazının başında değindiğimiz gibi, seyir güvenliğimize, huzurumuza önem veriyorsak sezon öncesi ve sonrası tamamlamamız gereken görevler bir hayli fazla. Bilgi ve deneyim arttıkça, yapılacak işlerin artması da kaçınılmaz gibi. Yapılanlar sayesinde karşılaşılan olumsuzlukları çözmek ile geçen zamanın da azalacağını unutmamalıyız.

Yaptığınız hazırlıklar sonunda belki de çoğu kaptandan daha fazla yoruldunuz. Bazılarının önemsemediği detaylarla da bir hayli uğraştınız… Verdiğiniz emekler sayesinde deniz yaşamının keyfini sürmeyi de en çok siz hakkettiniz.

Güzel bir sezon geçirmeniz dileğiyle, denizlerden selamlar.

Fırat Göker

Yazılış Tarihi  :20.02.2021

MotorBoat & Yachting Dergisi, Mart 2021 sayısında yayınlanmıştır.

• Sonraki yazıda; Yeni Sezon Heyecanı

Yeni yazılardan ve güncel gelişmelerden haberdar olmak için bizi Facebook Sayfamızdan takip edebilirsiniz.

2021 Sezonu hazırlıklarını da içeren YouTube videomuzu linkten izleyebilirsiniz:

facebook.com/sailingmia